Rusët në Uzina/ Si ndodhën dy incidentet e njëpasnjëshme, spiunazh apo turizëm ushtarak?

Dy janë incidentet që kanë turbulluar ujërat në vendin tonë që ka vënë në dyshim sigurinë kombëtare dhe ka sjellë një valë reagimesh nga ana e politikës.

Por si ndodhi e gjitha ngjarja?

Pasditen e 20 gushtit, rreth orës 17:40, Mikhail Zorin, 24 vjeç u afrua tek rrethimi i Uzinës së Armëve në Gramsh, por lëvizjet e tij të dyshimta u pikasën nga një efektivët e ushtrisë që ruante objektin, Albi Bici. Ky i fundit u përlesh me rusin Zorin dhe njoftoi përgjegjësin, Ardian Xhaka. Gjatë kohës së përleshjes, 24-vjeçari i huaj hodhi spraj në sytë e ushtarit, që sipas ligjit në Shqipëri, ishte i ndaluar të përdorej. Pavarësisht dëmtimeve në sy, Bici e Xhaka arritën që të neutralizonin rusin dhe nisën ‘krehjen’ e zonës. Pak metra larg uzinës pikasën 33-vjeçaren me origjinë ruse, Svetlana Timofoeva dhe ukrainasin Fiodor Mihailoviç, 25 vjec, brenda një mjeti të llojit “Chevrolet”. Tre të huajt u vunë në pranga, ndërsa ushtarët shqiptarë morën mjekimin en evojshëm në spital dhe më pas u lanë të lirë.

Kush ishin dy rusët dhe ukrainasi?

Svetlana Timofeeva, e njohur në rrjetet sociale si Lana Sator është një shtetase ruse e cila prej më shumë se 10 vitesh eksploron dhe fotografon ndërtesa, uzina dhe fabrika të braktisura në shtete të ndryshme të botës, kryesisht në ato të ish-Bashkimit Sovjetik. Ajo dyshohet të jetë e përfshirë në një rrjet spiunazhi rus. Mësohet se një nga shërbimet inteligjente të huaja partnere të vendit tonë, pas ngjarjes së Gramshit i ka dhënë informacione autoriteteve shqiptare se shtetasja ruse është pjesë e rrjetit. Mësohet se ajo ka lidhje me persona që janë pjesë e shërbimeve sekrete ruse. Svetlana Timofoevan kishte kohë që ishte shkëputur nga Rusia dhe jetonte në Gjeorgji. E njohur si Lana Satir në rrjetet sociale, rusja që tashmë është arrestuar pasi akuzohet se bashkë me dy miqtë e saj sulmuan Uzinën e Armëve në Gramsh, lajmëroi ndjekësit e saj më 31 korrik se do ta vijonte jetën në Gjerogji. Ajo shtonte në postim se eksplorimi i vendeve i ka marrë treçerekun e jetës, por që nuk do të ndalojë asnjëherë së bëri këtë gjë. Këtë gjë, Lana nuk e konsideron hobi, por stil jete. Ajo ka qenë në Uzinën e Trabzonit në Turqi, një tjetër Uzinë e braktisur, e ngjashme me atë të Gramshit.

Mikhail Zorin, 24 vjeç është i arsimuar dhe ka ka kryer studimet e larta për kimi. Burime nga drejtoria e policisë Elbasan pohuan se i riu kishte ditë pa ngrënë dhe në momentin e arrestimit u ka kërkuar ushqim punonjësve të policisë. Ai kishte mjaft postime në rrjetet sociale për udhëtimet bënte dhe uzinat e vendet që dikur kanë qenë depo armësh, të cilat i kishte eksploruar prej vitesh. Ajo që e lidh me Timofeeva është dyshimi se gjithashtu është i përfshirë në një rrjet spiunazhi rus.

Ukrainasi Fiodor Mihailoviç, me pasaportë ruse, 25 vjec ishte emri i fundit që u bë publik në media, thuajse 24 orë pasi kishte ndodhur ngjarja. Kjo për faktin se i riu kishte një tjetër pseudonim me të cilin identifikohej në rrjetet sociale. Ai njihej si ‘cyanidium’ dhe në rrjetet sociale kishte postuar foot me anë të të cilave tregonte se kishte qenë në Shqipëri edhe një vit më parë.

Të tre të huajt ishin futur nga tre drejtime të ndryshme në Shqipëri, Mihaloviç erdhi nga Porti i Durrësit, nga ku futi dhe mjetin sportive “Chevrolet”, brenda të cilit dhe u arrestua, Zorin erdhi nga Muriqani, ndërsa Timofeeva zgjodhi Rinasin si pikë hyrëse. Të tre dëshmuan se janë turistë blogerë dhe kanë qenë edhe herë të tjera në Shqipëri. Ata mohojnë çdo akuzë për aktivitet spiunazhi.

Kërkesa e Prokurorisë së Elbasanit për tre të arrestuarit është lënie në burg deri në përfundim të hetimeve. Rusi Mikhail Zorin, 23-vjeç, bashkë me 33-vjeçaren Svetlana Timofeeva dhe 25-vjeçarin ukrainas Fiodor Mihailoviç akuzohen për “Goditja për shkak të detyrës”, “Dhënia e informatave sekrete”, dhe “Sigurimi i informatave”, kryer në bashkëpunim, akuza për të cilat rrezikojnë nga 3-10 vite burg.

Në makinën me targa ukrainase, të regjistruar në Kharkiv dhe që po përdorej prej tyre gjatë qëndrimit në Shqipëri janë gjetur 2 dronë, 4 celularë, 1 laptop, 1 kamer, karta memorie, 3 pasaporta, 2 aparate fotografikë, harta, të cilat janë sekuestruar nga policia. Këto mjete do të ndihmojnë autoritet në hetime, pasi kanë të filmuar të gjitha pikat që kanë vizituar në Shqipëri. Gjithashtu aty janë gjetur edhe dy fishekë, 5.56 mm, që nuk u dihet ende origjina.

Hetimet deri më tani janë në duart e Prokurorisë së Elbasanit, të kryesuar nga Kreshnik Ajazi. Në seancën e marrjes në pyetje të të kapurve ka qenë i pranishëm edhe vetë Drejtori i Policisë së Shtetit, Gledis Nano.

Reagimet

I pari që doli në një njoftim për media ishte Ministri i Mbrojtjes Niko Peleshi. Ai deklaroi se rusët kishin qenë prej ditësh nën vëshgim nga shteti shqiptar dhe se tentative e spiunazhit prej tyre, ishte ndaluar para se të ndodhte. Kryeministri Edi Rama vijoi me të njëjtën linjë, ndërsa Opozita nuk mendon kështu. Të bindur se bëhet fjalë për një rrjet spiunazhi, kryetari i Partisë Demokratike Sali Berisha dhe Kryetari i Partisë së Lirisë Ilir Meta u shprehën se fakti që rusët qarkullojnë lirshëm në Shqipëri e fotografojnë çdo institucion, me apo pa leje, sipas tyre tregon që shteti ka rënë. Njëherazi ata u kanë bërë thirrje autoriteteve e kryeministrit Edi Rama që tu ndalojë hyrjen rusëve në vend. Por, autoritetet këmbëngulnin se prisnin informacione nga ambasada ruse, pas një kërkese të bërë zyrtarisht.

Hetimet vijojnë, por ajo që ndodhi sot ishte një kthim prej 360 gradësh të interpretimit të situatës. Ministrat Niko Peleshi e Bledi Çuçi dolën njëherazi në deklaratë për mediat dhe ‘qetësuan’ shqiptarët. Ata sqaruan se uzinat e vizituara apo fotografimi i sendeve brenda tyre nuk përbën problem dhe nuk është aspak shqetësuese për vendin. Sipas Peleshit, Uzina e Gramshit dhe ajo e Poliçanit nuk janë aktive e për rrjedhojë nuk është cënuar siguria kombëtare. E vetmja shkelje që sipas tyre kanë bërë rusët, është thyerja e rregullores. Kjo, pasi sipas Peleshi e Çuçit, duhet marrë leje për vizitën e një uzine të tillë, pasi nuk është muze.

Këto deklarata hedhin poshtë ato të bëra dy ditë më parë, të cënimit të sigurisë kombëtare e të ngritjes së alarmit dhe ngrenë pikëpyetje përsa i përket trajtimit të kësaj çështjeje.

Sot erdhi edhe reagimi i ambasadës ruse.

Në një njoftim ekskluziv për Dosja.al, ambasada ruse në Tiranë shprehej se autoritetet shqiptare nuk kishin kërkuar asnjë informacion për rusët e kapur në Gramsh.

“Ambasada e Rusisë në Shqipëri nuk ka marrë ende asnjë informacion nga autoritetet zyrtare shqiptare lidhur me ndalimin e shtetasve rusë të dyshuar për infiltrim më datë 20 gusht 2022 në objektin ushtarak në qytetin e Gramshit. Misioni diplomatik informohet për incidentin e ndodhur vetëm nga mediat. Në lidhje me këtë, Ambasada i ka dërguar një notë Ministrisë për Evropën dhe Punët e Jashtme të Shqipërisë me kërkesën për të vënë në dijeni misionin diplomatik rus, në mënyrën e përcaktuar, për identitetin e të ndaluarve, vendndodhjen e tyre aktuale, thelbin e akuzave të ngritura, veprimet e mëtejshme procesuale ndaj tyre, si edhe mundësinë e organizimit të një takimi të përfaqësuesit të Degës Konsullore të Ambasadës me shtetasit rusë të ndaluar,”- thoshte ambasada ruse për Dosja.al.

Vetëm 16 orë diferencë nga incidenti me rusët në Gramsh, u regjistrua një tjetër situatë në Poliçan. Këtë herë, katër çekë u vunë në pranga, pasi kishin arritur të futeshin në tunelet nëntokësore të kësaj uzine. Brenda tuneleve u gjetën dy burra çekë, ndërsa pak më vonë, rreth orës 12:00, u pikasën dhe gratë e tyre. Gratë çeke ishin jashtë rrethimit të Uzinës së Poliçanit dhe po prisnin në një makinë. Të katër u vunë në pranga për të njëjtat dyshime si rusët, por sot u liruan. Ata do të ndoqen penalisht në gjendje të lirë.

Personat me inicialet TH. M., 51 vjeç, dhe R. B., 42 vjeç kishin thyer derën e njërit prej tuneleve që të çonte në uzinën e Poliçanit dhe kishin qëndruar aty për disa orë. Ndërkohë, gratë me inicialet P. B., 38 vjeçe dhe M. M. (G), 34 vjeçe, ishin duke bërë foto me aparat fotografik. Gjatë marrjes në pyetje turistët kanë pretenduar se janë turistë dhe se kanë ngatërruar rrugën duke përfunduar brenda në tunel. Tashmë do të jetë prokuroria e Beratit që do të vijojë hetimet ndaj tyre në gjendje të lirë.