Shqipëria është xhevahiri më i fundit në Evropë sipas zoologut sllovak Daniel Jablonski, i cili studion zvarranikët dhe speciet e rralla të amfibit. Eksperti, në të vërtetë, në artikullin e botuar nga media sllovake “Dennikn.sk” tha se në Shqipëri ka speciet më të rralla.
Jablonski ka hulumtuar nga afër disa nga këto specie, përfshirë gjarpërinjtë dhe breshkën më të madhe tokësore në Evropë, të dyja të rrezikuara. Për më tepër, në artikull ai ende foli për mikpritjen e mrekullueshme të marrë nga populli shqiptar, ku citon fjalët e tij “i ftuari trajtohet si një Zot”
Zoologu filloi të punojë në Shqipëri në 2007 dhe me kalimin e viteve ka ndërmarrë më shumë se dhjetë ekspedita të përqendruara në zvarranikë dhe amfibë:
“Shqipëria është një vend i mrekullueshëm, ku Evropa dhe Lindja janë bashkuar në një mënyrë unike. Shqipëria ka tradita antike, një gjuhë dhe peizazhe unike. Malet e shumta dhe speciet e ndryshme të përqendruara në një territor kaq të vogël e bëjnë Shqipërinë një vend unik në Evropë thotë eksperti i Departamentit të Zoologjisë së Fakultetit të Shkencave të Natyrës të Universitetit të Bratislavës.
Ka dhjetëra lloje të rralla në Shqipëri, të cilat nuk shihen askund tjetër në botë pasi që, sipas Jablonski, ky vend ka natyrën më të egër në Evropë, ku mund të bëhen hulumtime të shumta shkencore. Eksperti Sllovake ka udhëtuar pothuajse në të gjithë botën, por thotë se malet Trebeshina janë ndër vendet më të bukura që ai ka vizituar ndonjëherë
“Në fillim pamja e peizazhit vendor nuk duket mikpritës, por kur zgjoheni në mëngjes dhe shikoni lindjen e diellit dhe dëgjoni zërin e kambanave të përzier me atë të kafshëve, kupton se po përjetoni një moment shumë të bukur. Pra, të gjitha fshatrat e Shqipërisë së Jugut janë më pak minus. Dhe nëse i afroheni të vëzhgoni, gjeni krijesa të mrekullueshme tha zoologu.
Malet e Trebeshinës, kullotat e dhive dhe deleve, arrijnë në 1800 metra dhe strehojnë shumë barinj vendas. Këto të fundit jetojnë në kasolle druri dhe guri, hijet e të cilave u lejojnë atyre të shpëtojnë nga nxehtësia e trishtuar e verës. Në këto male ka një specie të rrallë të gjarprit, Vipera graeca, e cila sipas ekspertit është një nga speciet më të rrezikuara të gjarpërinjve në Evropë.
Pikërisht në lidhje me këtë specie, Jablonski së bashku me kolegët e tij kishin botuar një studim, ku thuhej se nuk ishte një specifik i Viper i Orsini (shumë i pranishëm në Evropë) por një specie unike në llojin e tij.