“Kjo është edhe fotografia e martesës, mor’ burrë”

March 6, 2020 admin Aktualitet 44


Nga Namik Mehmeti

Me familjen Sokoli kishim një miqësi të hershme e në veçanti me Ibrahimin, pasi babai im, Et’hem Rrema (Mehmeti) kishte qenë në burgun e Shkodrës me intelektualin që kishte studiuar për drejtësi në Beograd. Bile kujtoj që kur baba u lirua nga burgu në vitin 1953, atëherë unë isha 12 vjeç, një nga vizitorët e parë që erdhi për të uruar e për të pirë kafen e rastit ishte i ndjeri, Ibrahim Sokoli.

Por me ardhjen e Demokracisë, takimet me familjen Sokoli ishin edhe më të shpeshta. Ibrahimi, pasi ishte kthyer nga internimi, me gjithë moshën e tejkaluar, krijoji familjen e tij. Dhe bashkëshortja e tij ishte një bijë e një dere po aq të njohur sa Sokolët, Dosti nga Gjirokastra: vajza e patriotit e nacionalistit, Hasan Dosti, familje e njohur per idealet e saj për Ballin Kombëtar. Shanisha Dosti, me të cilën jam njohur në shtëpinë karakteristike të Sokolëve, në lagjen Dergut, në fillimin e viteve ’90, më ka mbetur e fiksuar në kujtesë, fisnikëria e saj, zgjuarësia dhe biseda e ngrohtë. Shtëpia ku jetonte Ibrahimi dhe Shanoja, ishte një hyrje me një kuzhinë në katin e parë dhe një dhomë gjumi. Mjaftueshëm, do të thotë dikush, për një çift pensonistësh, por duke kujtuar vitet e burgjeve dhe të internimeve, një ndryshim si dita me natën.

Tash po hyj në temë, me ato aspekte që kam përjetuar nga ky çift nacionalistësh (Ibrahimi i derës zogiste dhe Shano e derës balliste) e në mënyrë të veçantë nga e bija e Hasan Dostit. Me ardhjen e Demokracisë, zogistët e Organizatës Kombëtare “Lëvizja e Legalitetit” të organizuar nga kryetari i saj Dr.Fuad Myftija, pas gjysmë shekulli në mërgim, befasuan të gjithë administratën e aeroportit të Tiranës, kur hynë në tokën shqiptare me pasaportat Mbretërisë, pa pranuar të merrnin certifikatat apo pasaportat shqiptare. Një nga objektivat e O.K.L.L-së ishte edhe zyrtarizimi i kësaj organizate partiake në Shqipëri. Për këtë, duheshin ndërmarrë shumë procedura juridike dhe të formohej një grup legalistash shqiptarë për të përgatitur Kongresin e kësaj Organizate në Tiranë.

Si të ardhurit nga Diaspora, Amerika, Belgjika, Kanadaja, Franca etj., së bashku me zogistët e liruar së shumti nga burgjet e internimet, ishin të një mendimi që këtë grup përgatitor, pra të një partie të re në Shqipëri, provizorisht ta drejtonte juristi i nderuar, Ibrahim Sokoli. Me gjithë moshën e sëmundjet që ai kishte hequr në vitet e diktaturës komuniste, pranoi detyrën. Për disa takime të rëndësishme unë dhe Ferid Lluja me taksi e shoqëronim në Tiranë, por më tepër zogistët trokitnin në derën e shtëpisë së Sokolajve, ku Shanoja ishte ajo që u hapte portën, i priste dhe u servirte kafet me një zemër të hapur dhe respekt për të gjithë: si ata që kishte njohur në burg apo në internim në Savër të Lushnjës, si edhe ata më të rinjtë që njihte për herë të parë, por për familjet e tyre kishte njohje dhe kujtesë të saktë. Nga ata që vinin te kjo shtëpi, mjaft ishin bashkëvuajtës me Ibrahimin e Shanon, ose të arratisur nga regjimi komunist, si: Ramiz Mena, Hamit Kurti, Ahmet Kolgjini, Sait Preni, Akil Basha, Gafur Spahia, Enver Shaska, Skënder Kalaja, Lin Martini.

Këtë familje e nderonte dhe e respektonte e gjithë shpura e emigracionit politik që vinin në Shqipëri, herë pas here, si dhe përfaqësuesit e Oborrit Mbretëror, si Abedin Mulosmani, ish-ministër i Oborrit Mbretëror, Skënder Zogu, Ylli Spahiu etj., por Dr.Fuad Myftija dhe përfaqësuesit e OKLL, hynin e dilnin në këtë shtëpi, duke marrë me vete atë ngrohtësi që u afronte Shanoja, si gjithnjë me zemër të gjerë, duke servirur kafetë dhe, ashtu pa u ndier, me librin në dorë, kalonte në katin e dytë dhe përsëri, kur miqtë largoheshin, ajo do të ishte e para në përcjelljen e tyre.

Në bisedat që zhvilloheshin duke shijuar kafetë, unë mesova nga kujtimet e këtyre zogistëve të plakur para kohe nga vuajtjet e regjimit diktatorial të Enever Hoxhës. Ata flisnin për vajzën gjirokastrite me shumë respekt për qëndrimin e saj burrëror, me gjithë fatkeqësitë që kishte kaluar familja Dosti.

Më ka takuar të bisedoj vetëm për vetëm me këtë çift nacionalistësh. U ofroja dëshirën për t’i bërë të njohura vuajtjet e tyre nën diktaturë, por gjithnjë me një refuzim që përmbante një kulturë qytetare, ata iu shmangeshin këtyre ofertave, biles edhe daljes në ekranet televizive. Nga bisedat me bashkëvuajtësit e tyre, kisha mësuar se Shanoja kishte qenë shoqe në Institutin “Nëna Mbretëreshë” me Nexhmie Hoxhën, e cila edhe kishte hyrë në shtëpinë e Dostejve.

Unë me shumë kujdes, prisja sa të mbyllte faqet e librave që lexonte, i kërkoja të më thoshte diçka nga jeta e saj rinore. “Kam shumë për të treguar, por unë nuk dua të bëhem dëshmitare sot për ato vite aq të bukuara në rini, pas fatkeqësisë me humbjen e nënës e të vëllait. Unë nuk dua të shfaqem si një heroinë që kërkon të përfitojë nga vendosja e Demokracisë”,-më përgjigjej me një gjuhë të ëmbël dhe me modesti.

Po ashtu edhe Ibrahimi, si në marrëveshje me bashkëshorten, ngurronte të fliste për veprimtarinë e tij në kohën e Mbretërisë (kishte qenë edhe në Mukje, ku është nënshkruar marrëveshja e njohur me të njëjtin emër, thoshte, si korrier) dhe për vuajtjet e burgut e internimit.

Por Shanoja kur ishte në një ditë të qetë, pa problemet shëndetësore që pleqëria ia rëndonte më shumë si asaj dhe bashkëshortit, nuk rezervohej të fliste edhe për vuajtjet në burgun e Kuçovës dhe internimet në Lushnjë.

“Edhe sot kur i kujtoj ato vuajtje them me vete se Zoti na paska falur dy jetë. Gratë e vajzat e familjeve më të njohura, nga Shkodra deri në Gjirokastër, të shkolluara e me kulturë perëndimore, trajtoheshim si në kampet naziste, me orë të tëra në llucë dhe ujë. Ajo që na mbante të gjallë ishte shoqëria dhe miqësia që kishim njëra me tjetrën. Ishim të njohura si familje që në vitet e rinisë dhe këtu në kampet e internimit, kjo miqësi e shoqëri, u bë si të ishim të një familjeje. I vinim në ndihmë njëra-tjetrës si gjatë punës apo kur bëheshim të sëmura.”

Atë ditë kur kinooperatori, Ilia Terpini shkrepi atë fotografi, Shanoja iu drejtua Ibrahimit:

-Kjo foto është edhe fotografia e martesës, mor’ burrë.

Une e ngacmova:

-Po dasma ku u bë?

Ibrahimit i shkëlqyen sytë.

“Në kampet e internimeve e sidomos në Savër të Lushnjës janë krijuar disa familje dhe ne të moshuarit e ndiqnim shembullin e njëri-tjetrit dhe unë pata shumë fat me Shanon pasi më inkurajonte dhe më shërbente pa njohur lodhje pasi unë bëhesha shpesh i sëmurë”,- më tha Ibrahimi.

Operatori i mirënjohur i ish-Kinostudios Shqipëria e Re, i ndjeri Ilia Terpini bëri shumë plane regjistrimi në shtëpinë karakteristike shkodrane të Sokolëve. Pat regjistruar dhe çiftin e moshuar, përfshirë këtë foto që më pat dhuruar në mes shumë të tjerave. Kjo foto e vitit 1994 shpreh rrezatimin e dy intelektualëve që përfaqësonin dy dyer të mëdha në Shkodër e Gjirokastër, edhe pse mbi supet e tyre rëndonin jo vetëm vitet e pleqërisë, por edhe vuajtjet që u shkaktuan shoqet e shokët e tyre të rinisë sapo morën pushtetin. Jo vetëm që iu kthyen shpinën, por as donin t’i njihnin.

Në lagjen Dergut, ku banojnë shumë familje me mbiemrin Sokoli, gra të moshuara e të reja, përpara se të kalonin në shtëpitë e tyre, kthenin e takonin Shanon, i ofronin dhe përkujdesje dhe si gjithnjë, ajo me buzëqeshjen e saj karakteristike nuk mungonte që kafen e mengjesit ta pinte me kojshitë e saj, që edhe sot e kujtojnë me mallëngjim e respekt, por jo vetëm këtë grua që u shkodranizua shpejt me zakonet e traditat e Shkodrës. Ato, po të njëjtin respekt treguan dhe për një çift tjetër që jetonte, ashtu në heshtje, por krenar: motër e vëlla, Safeten dhe Hodon. Ai kishte kaluar një jetë në burgjet e Burrelit, ndërsa motra kishte marrë rrugët e Shqipërisë për të qenë pranë vëllezërve të saj, në burgje apo në kampe internimi.

Fotoja është realizuar nga Ilia Terpini më 30 qershor 1994.

kujto.al

Post Views: 1,131


44 Comments

  1. Hey There. I discovered your blog using msn. This is a very smartly written article.
    I’ll be sure to bookmark it and come back to learn extra of your
    helpful information. Thanks for the post.
    I will certainly return.

  4. I do not know whether it’s just me or if perhaps everybody else encountering
    problems with your site. It appears like some of the written text
    on your posts are running off the screen. Can somebody else please comment and let me
    know if this is happening to them too? This could be a problem with my
    browser because I’ve had this happen previously. Appreciate it

  5. I have been surfing online more than 3 hours today, yet I
    never found any interesting article like yours.
    It is pretty worth enough for me. In my opinion, if all webmasters and bloggers
    made good content as you did, the internet will be a
    lot more useful than ever before.

  6. I just like the helpful info you provide in your articles.
    I will bookmark your weblog and test again here regularly.
    I am somewhat sure I will be informed lots of new stuff
    right right here! Good luck for the next!

  7. Oh my goodness! Impressive article dude! Thank you so much, However I
    am having difficulties with your RSS. I don’t know why I am unable to
    subscribe to it. Is there anyone else having the same RSS issues?
    Anyone that knows the solution will you kindly respond?

    Thanks!!

  8. Wow that was unusual. I just wrote an extremely long comment but after I clicked submit my comment didn’t appear.
    Grrrr… well I’m not writing all that over again. Anyway, just
    wanted to say fantastic blog!

  9. I’ve been exploring for a bit for any high-quality articles or weblog posts in this sort of space .

    Exploring in Yahoo I at last stumbled upon this website.

    Studying this information So i am happy to exhibit that I’ve a very just right
    uncanny feeling I discovered just what I needed.
    I such a lot without a doubt will make sure to do not put out of your mind this site and give it a look regularly.

  12. Hello, i think that i saw you visited my website thus i came
    to “return the favor”.I am trying to find things to improve my web site!I
    suppose its ok to use a few of your ideas!!

  13. hi!,I really like your writing very a lot! share we keep
    up a correspondence more about your article on AOL?
    I require a specialist in this space to solve my problem.

    Maybe that’s you! Having a look forward to see you.

  14. Does your site have a contact page? I’m having trouble locating it
    but, I’d like to shoot you an e-mail. I’ve got some creative ideas for your blog you might be interested in hearing.
    Either way, great website and I look forward to seeing it grow over time.

  16. The other day, while I was at work, my cousin stole my iPad and tested to see if it can survive a twenty five foot drop,
    just so she can be a youtube sensation. My apple ipad is now broken and she has 83 views.

    I know this is entirely off topic but I had to share it with someone!

  17. I’m truly enjoying the design and layout of your website.
    It’s a very easy on the eyes which makes it much more enjoyable for me to come here and
    visit more often. Did you hire out a developer to create your theme?
    Fantastic work!

  21. It’s a pity you don’t have a donate button! I’d without a doubt donate to this
    outstanding blog! I guess for now i’ll settle for bookmarking and adding your RSS feed to my Google account.
    I look forward to new updates and will talk about this website with my Facebook group.

    Talk soon!

  23. Nice post. I used to be checking continuously this blog and I am inspired!
    Very helpful info specially the last section 🙂 I handle such info much.
    I was seeking this particular information for a very lengthy time.
    Thank you and good luck.

  24. Usually I don’t read post on blogs, but I wish to say that this write-up
    very compelled me to check out and do it! Your writing taste has been surprised me.

    Thank you, very nice article.

  26. I absolutely love your blog and find many of your post’s to be
    what precisely I’m looking for. Would you offer guest writers to
    write content for yourself? I wouldn’t mind producing a post or elaborating on a number of the subjects you write regarding here.
    Again, awesome web log!

  27. We’re a group of volunteers and opening a new scheme in our community.
    Your site provided us with valuable information to work on. You have
    done a formidable job and our entire community will be grateful to you.

  28. I blog often and I seriously thank you for your information. This article has really peaked my interest.
    I will bookmark your website and keep checking for new details about once a
    week. I opted in for your RSS feed as well.

  33. You are so awesome! I do not suppose I have read something like
    this before. So good to discover somebody with some genuine thoughts on this issue.
    Seriously.. thank you for starting this up. This web site is one
    thing that is needed on the internet, someone with some originality!

  34. Hello, i feel that i saw you visited my weblog so i got here
    to return the want?.I’m attempting to to find issues to enhance my web site!I assume
    its adequate to use a few of your ideas!!

  36. Link exchange is nothing else however it is just placing the other person’s weblog link on your
    page at appropriate place and other person will also do similar for you.

  37. Do you have a spam problem on this site; I also
    am a blogger, and I was wanting to know your situation; we have
    developed some nice procedures and we are looking to swap methods with others, be sure to shoot me an email
    if interested.

  40. I think what you posted made a bunch of sense.
    However, what about this? suppose you were to create a killer title?
    I ain’t saying your content is not solid., however suppose you added something that grabbed people’s
    attention? I mean “Kjo është edhe fotografia e martesës,
    mor’ burrë” – EETIMESTV.COM is a little boring.
    You could glance at Yahoo’s front page and note how they create post titles to get viewers to
    click. You might add a video or a picture or two to grab
    readers interested about what you’ve got to say. In my opinion, it might bring your posts a little bit more interesting.

  41. Thank you for the auspicious writeup. It in fact was a amusement account it.
    Look advanced to more added agreeable from you! By the
    way, how could we communicate?

Leave a Reply

Your email address will not be published.